Periodontologia
Zdrowy i piękny uśmiech to również zdrowe dziąsła. Objawy takie jak:
odsłonięcie szyjek zębowych, nadwrażliwość na zmiany temperatury, wydłużanie
się koron zębów, powstawanie szpar między zębami, przemieszczanie się zębów,
rozchwianie czy nawet ich utrata, nieprzyjemny zapach z ust, krwawienie, obrzęk
i zaczerwienienie dziąseł świadczą o chorobie dziąseł i innych tkanek
otaczających zęby – paradontozie. We wszystkich powyższych problemach z pomocą
przychodzi dziedzina stomatologii zwana periodontologią. Dziedzina ta dysponuje
całą gamą metod leczniczych, jednak niezależnie od postaci choroby i jej
zaawansowania, pierwszoplanową rolę w procesie leczniczym zawsze odgrywa
higiena jamy ustnej. W naszym gabinecie każdemu pacjentowi
zgłaszającemu się z objawami choroby przyzębia zapewniamy kompleksową opiekę,
opartą na rzetelnej wiedzy i zastosowaniu nowoczesnych metod terapeutycznych.
INSTRUKTAŻ HIGIENY JAMY USTNEJ
Instruktaż higieny jamy ustnej obejmuje podanie
szczegółowych informacji odnośnie sposobów właściwej pielęgnacji jamy ustnej.
Po przeprowadzeniu badania pacjenta, lekarz dobiera indywidualnie odpowiednią
technikę szczotkowania zębów w zależności od potrzeb pacjenta, stanu jego
uzębienia i przyzębia, jak i jego zdolności manualnych. Uwzględniając problem
oczyszczania gładkich powierzchni zębów, powierzchni międzyzębowych i miejsc
trudno dostępnych, lekarz doradza w sprawie wyboru odpowiedniego typu
szczoteczki i pasty do zębów oraz przyborów dodatkowych. Prezentacji środków
służących do pielęgnacji jamy ustnej często towarzyszy demonstracja sposobu ich
stosowania na modelach lub bezpośrednio w jamie ustnej pacjenta. W ramach
wizyty instruktażowej pacjent może uzyskać również porady dietetyczne i
dotyczące profilaktyki fluorkowej.
SKALING NADDZIĄSŁOWY
Skaling naddziąsłowy jest to zabieg usunięcia twardych złogów nazębnych
(kamienia nazębnego) gromadzących się na powierzchniach koron zębów, z użyciem
urządzeń ultradźwiękowych zwanych skalerami. Stosowane w naszym gabinecie skalery
najnowszej generacji, pozwalające na szybkie i efektywne oczyszczanie
powierzchni zębowych, są całkowicie bezpieczne dla pacjenta. Skaling jest z
reguły zabiegiem bezbolesnym, jedynie w przypadku obecności stanu zapalnego
tkanek otaczających ząb może pojawić się ból – w takiej sytuacji podawane jest
znieczulenie miejscowe. Każdy skaling kończony jest polerowaniem wszystkich
czyszczonych powierzchni. Zapobiega to ponownemu odkładaniu się płytki nazębnej
i zapewnia pacjentowi przyjemne uczucie gładkości zębów. Po profesjonalnym
oczyszczeniu zębów wskazane jest zastosowanie lakierów fluorkowych. Ma to na
celu:
– zabezpieczenie zębów przed próchnicą;
– zapobieganie nadwrażliwości szyjek zębowych.
SKALING PODDZIĄSŁOWY
Zabieg stosowany jest w przypadku obecności złogów
kamienia położonych poddziąsłowo. Zwykle przeprowadzany jest łącznie ze
skalingiem naddziąsłowym. Zastosowanie znajdują tu zarówno skalery
ultradźwiękowe, jak i narzędzia ręczne tzw. kirety. U szczególnie wrażliwych
pacjentów stosowane jest są preparaty znieczulające. Końcowym elementem zabiegu
jest wygładzenie powierzchni korzenia (root planing) i nałożenie lakieru
fluorkowego.
PIASKOWANIE ZĘBÓW
Piaskowanie to zabieg usuwania osadu i przebarwień
koron zębowych powstałych od kawy, herbaty, palenia tytoniu. Do tego celu służą
aparaty powietrzno-proszkowe tzw. “piaskarki” – wyrzucające cienkim
strumieniem mieszankę pyłu i wody pod dużym ciśnieniem, skutecznie likwidujące
osady i przebarwienia, których nie można pozbyć się z pomocą szczoteczki do
zębów. Na zakończenie czyszczenia zębów warto poddać się fluoryzacji.
Piaskowanie to zabieg bezpieczny, niewskazany tylko w przypadku ostrych stanów
zapalnych dziąseł.
SZYNOWANIE ZĘBÓW
Choroby przyzębia prowadza nierzadko do pojawienia się ruchomości zębów. W
przypadkach, gdy komfort żucia jest wyraźnie ograniczony, stosuje się
szynowanie zębów – łączenie pojedynczych zębów w blok, który wzmacnia
rozchwiane zęby, zapobiega ich wyważaniu, wysuwaniu i przesuwaniu się. Zęby
mogą być szynowane na pewien okres np. po zabiegach chirurgicznych lub na
stałe. Znajdują tu zastosowanie:
– korony protetyczne zblokowane lub mosty;
– systemy szynujące (Splint-Lock, Bio-Splint, Fiber-Splint, Fiber-Korr);
– włókno szklane + materiał kompozytowy.
Wadą unieruchamiania zębów jest utrudnienie zabiegów higienicznych i
pogorszenie estetyki.
KIRETAŻ ZAMKNIĘTY
Jest to najczęściej wykonywany zabieg w chirurgicznym leczeniu chorób
przyzębia. Ma on zastosowanie w przypadku obecności kieszonek przyzębnych
(pogłębionych na skutek rozwoju paradontozy szczelin zawartych między dziąsłem
a zębem). Kiretaż polega na oczyszczeniu kieszonki przyzębnej z zawartości
będącej przyczyną utrzymywania się stanu zapalnego, m.in. resztek kamienia
nazębnego zasiedlonego przez bakterie. Umożliwia to zlikwidowanie stanu zapalnego
i zagojenie się rany. Jest to zabieg oczywiście wykonywany w znieczuleniu
miejscowym, oszczędzający tkanki otaczające ząb oraz nie wpływający na ogólną
kondycję pacjenta.
KIRETAŻ OTWARTY
Kiretaż otwarty stosowany jest w przypadku obecności głębszych kieszonek
przyzębnych, różni się od kiretażu zamkniętego zastosowaniem odchylenia
dziąsła, co pozwala na oczyszczenie kieszonki pod kontrolą wzroku. Zaletą tego
zabiegu jest szybkie gojenie się rany pozabiegowej, minimalny dyskomfort dla
pacjenta i dobry efekt estetyczny.
ZABIEGI PŁATOWE
Zabiegi płatowe znajdują zastosowanie w sytuacjach bardziej zaawansowanych
postaci paradontozy, gdy na skutek postępu choroby doszło do zniszczenia tkanki
kostnej pokrywającej korzenie zębów. Operacja płatowa pozwala na usunięcie
ogniska zapalnego, po uzyskaniu dostępu do kości. Istnieje również możliwość
wypełnienia ubytku kości specjalnymi materiałami wspomagającymi odbudowę tkanki
kostnej.
STEROWANA REGENERACJA
TKANEK PRZYZĘBIA I KOŚCI
Choroby przyzębia prowadzą do nieodwracalnej utraty tkanek otaczających ząb i
nawet przy braku objawów ostrego zapalenia (zaczerwienienie, krwawienie, obrzęk
dziasła) pozostają zmiany w postaci kieszonek przyzębnych i ubytków kości, co
może prowadzić nawet do utraty zęba. Jedyną szansą dla takich zębów są metody
sterowanej regeneracji tkanek i kości. Techniki te, z powodzeniem stosowane w
naszej klinice, dzięki wykorzystaniu najnowocześniejszych osiągnięć inżynierii
materiałowej: błon zaporowych oraz materiałów wspomagających odbudowę tkanki
kostnej (Emdogein, biomateriały – Bio-Oss, bioszkła – Biogran) pozwalają na
skuteczną odbudowę utraconych lub zniszczonych tkanek.
ZABIEGI NA
WĘDZIDEŁKACH
Wędzidełka warg i języka to pasma tkanki łączące wargę lub język z wyrostkiem
zębodołowym, z którymi wiążą się nierzadko nieprawidłowości takie jak:
wędzidełka położone zbyt blisko zębów, zbyt krótkie lub grube, mające szkodliwy
wpływ na przyzębie, estetykę uzębienia, ustawienie zębów czy utrzymanie protez
ruchomych. Korekta powyższych nieprawidłowości to przedmiot zabiegów na
wędzidełkach: frenulektomii i frenulotomii. Frenulektomia to prosty, wykonywany
w znieczuleniu miejscowym zabieg podcięcia zbyt krótkiego wędzidełka
zmniejszającego ruchomość jeżyka czy warg. Frenulotomia natomiast polega na
wycięciu zbyt grubego i nieprawidłowo położonego wędzidełka, najczęściej wargi
górnej, oraz przemieszczeniu go i wszyciu w odpowiednim miejscu.
ZABIEGI POKRYWANIA
RECESJI DZIĄSEŁ
Recesja dziąsła jest to nieprawidłowość polegająca na obnażeniu korzenia zęba,
prowadząca m.in. do zwiększonej wrażliwości zęba na zmiany temperatury,
próchnicy korzenia, utrudnień w utrzymaniu higieny jamy ustnej oraz niedoborów
estetycznych. Przyczyna powstawania recesji dziąsła nie jest do końca
wyjaśniona, choć za główne czynniki sprzyjające uważa się płytkę nazębną,
niewłaściwe szczotkowanie, zły zgryz. Leczenie chirurgiczne recesji dziąsła
może przeprowadzone z zastosowaniem:
– uszypułowanego przesuwalnego płata;
– przeszczepu błony śluzowej;
– sterowanej regeneracji tkanek.
Wybór odpowiedniej metody uzależniony jest od postaci recesji, jej umiejscowienie,
stopnia zaawansowania, wieku pacjenta oraz jego oczekiwań.
PRZEBIEG LECZENIA
Pierwsza wizyta przeznaczona jest na przeprowadzenie badania
periodontologicznego, które jak każde badanie lekarskie składa się z wywiadu,
badania klinicznego oraz w razie potrzeby badań dodatkowych.
– Podczas wywiadu lekarz stara się uzyskać wszystkie istotne informacje
odnośnie powodu zgłoszenia się pacjenta, ogólnego stanu zdrowia, nawyków
higienicznych oraz jego potrzeb i oczekiwań względem terapii.
– W badaniu klinicznym lekarz ocenia uzębienie pacjenta, prawidłowość zgryzu,
higienę, skupiając się zwłaszcza na stanie tkanek otaczających ząb – przyzębiu.
Zwraca szczególna uwagę na kształt, kolor, konsystencję dziąseł i błony
śluzowej, obecność nieprawidłowości m.in. krwawienia dziąseł, rozchwiania
zębów.
– Spośród badań dodatkowych najbardziej przydatne w diagnostyce chorób
przyzębia są badania radiologiczne oraz badania ogólne krwi (morfologia krwi z
rozmazem, poziom glukozy).
Po przeanalizowaniu danych uzyskanych podczas pierwszej wizyty lekarz
opracowuje indywidualny plan leczenia i przedstawia go pacjentowi.
Dalszy przebieg leczenia uzależniony jest od postaci choroby i może ograniczać
się wyłącznie do zabiegów zachowawczych lub obejmować zabiegi chirurgiczne.
Najczęściej pierwszym etapem kuracji jest profesjonalne oczyszczenie zębów oraz
instruktaż higieny jamy ustnej, gdyż podstawą leczenia periodontologicznego
jest idealna higiena jamy ustnej. Nieodłącznym elementem leczenia
periodontologicznego są wizyty kontrolne, przeznaczone na ocenę poziomu higieny
oraz wyników leczenia.
WARTO WIEDZIEĆ
1. Co to jest paradontoza?
2. Czym różni się płytka nazębna od kamienia nazębnego?
3. Czy palenie tytoniu i stres wpływają na rozwój choroby przyzębia?
4. Jakie powikłania mogą wystąpić po profesjonalnym oczyszczaniu zębów?
5. Czy wydłużanie się zębów zawsze jest objawem choroby?
6. Jaką wybrać szczoteczkę do zębów?
7. Jak często należy wymieniać szczoteczkę do zębów?
8. Jak szczotkować zęby?
9. Czy szczoteczka do zębów wystarczy?
10. Jaką wybrać pastę do zębów?
11. W jaki sposób oprócz oczyszczania zębów można walczyć z płytką
nazębną?
1. Co to jest paradontoza?
Paradontoza to szeroko rozpowszechniona choroba tkanek otaczających ząb –
przyzębia, polegająca na uszkodzeniu utracie tkanek utrzymujących ząb w kości,
co w konsekwencji prowadzi do rozchwiania zębów, przesuwania, wysuwania i
“wędrówki” zębów, obnażenia powierzchni korzeni a w końcowym etapie
samoistnej utraty zęba. Główną przyczyną paradontozy jest płytka nazębna, będąca
rezerwuarem bakterii atakujących przyzębie, jednak wpływ na rozwój i przebieg
choroby ma szereg innych czynników:
– czynnik genetyczny;
– starszy wiek;
– palenie tytoniu;
– stres;
– cukrzyca;
– osteoporoza;
– inne choroby ogólne.
Paradontoza jest chorobą uleczalną, ale walka z nią wymaga cierpliwości i
zaangażowania zarówno ze strony lekarza jak i pacjenta (idealna higiena jamy
ustnej, samokontrola, obowiązkowość i systematyczność w zgłaszaniu się na
wizyty kontrolne i wypełnianiu zaleceń lekarza).
2. Czym różni się płytka nazębna od kamienia nazębnego?
Płytka nazębna to mocno przylegający, miękki osad utrzymujący się na
powierzchni zębów, dziąseł i uzupełnień protetycznych. Składa się ona z
elementów pochodzących od pacjenta (składniki śliny, resztki pokarmowe,
obumarłe komórki) oraz z różnorodnych bakterii. Kamień nazębny zaś to dalsze
stadium rozwoju płytki – zmineralizowana płytka nazębna. Powstaje na skutek
przesycenia płytki związkami mineralnymi zawartymi w ślinie.
3. Czy palenie tytoniu i stres wpływają na rozwój choroby przyzębia?
Liczne badania potwierdziły w sposób niepodważalny wpływ palenia tytoniu i
stresu na powstawanie chorób przyzębia. Palenie tytoniu powoduje nasilone
odkładanie się złogów nazębnych, obniżenie odporności organizmu oraz sprzyja
rozwojowi groźnych bakterii. Wpływ stresu na powstawanie paradontozy może
wynikać z częstych w okresach stresu zaniedbań higieny, nieprawidłowego
odżywiania, częstego palenia tytoniu oraz spadku odporności organizmu.
4. Jakie powikłania mogą wystąpić po profesjonalnym oczyszczaniu zębów?
Właściwie jedynym powikłaniem jakie może wystąpić zarówno po oczyszczaniu zębów
szczoteczką, skalingu jak i piaskowaniu jest nadwrażliwość zębów na zmiany
temperatury. Doskonałym lekarstwem na te objawy jest lakier fluorkowy, którego
zastosowanie znosi je natychmiast i bezpowrotnie.
5. Czy wydłużanie się zębów zawsze jest objawem choroby?
“Wydłużanie się” zębów nie zawsze jest oznaką choroby. Istnieje
bowiem pojecie starczego zaniku przyzębia. Proces ten rozpoczyna się ok. 25-30
roku życia i postępuje do końca życia. Polega to na powolnym przemieszczaniu
się połączenia się zęba z tkankami otaczającymi w kierunku wierzchołka korzenia
zęba. Korona zęba wydłuża się, towarzyszy temu obniżanie się dziąsła. Jest to proces
w zasadzie bezbolesny, lecz nieunikniony.
6. Jaką wybrać szczoteczkę do zębów?
Wybór odpowiedniej szczoteczki odgrywa dużą rolę w pielęgnacji jamy ustnej. Ze
względu na ogromną różnorodność szczoteczek dostępnych na rynku, pacjenci mogą
mieć trudności z dokonaniem wyboru. Najważniejsze jest by szczoteczka była
dobrana indywidualnie do potrzeb pacjenta rozmiarem i twardością włosia.
Szczoteczka nie powinna być za duża i posiadać cienką i długą szyjkę
zapewniającą dostęp do zębów trzonowych. Zazwyczaj polecane są szczoteczki
średnie i średnio-twarde, wielopęczkowe, wykonane z włosia syntetycznego o
łagodnie szlifowanych i zaokrąglonych końcach, w przypadku chorób przyzębia
najlepiej używać miękkich szczoteczek z giętka szyjką, która redukuje nacisk na
dziąsła. Istnieją różne modyfikacje układu włosia. Dla ułatwienia oczyszczania
szczelin zębowych i masowania dziąseł włosie może mieć różną długość lub może
być ponacinane w ząbki (dłuższe końcówki łatwiej docierają między zęby).
7. Jak często należy wymieniać szczoteczkę do zębów?
Szczoteczkę należy wymieniać średnio co 2 miesiące. Po tym czasie włosie
sztywnieje i szczoteczka zaczyna działać drażniąco na dziąsła. Niektóre
szczoteczki posiadają wskaźnik zużycia – pęczek włosia w innym kolorze, który
traci barwę w miarę zużywania się szczoteczki.
Dla prawidłowego funkcjonowania szczoteczki ważna jest jej pielęgnacja. Po
umyciu zębów należy ją bardzo dokładnie wypłukać i przechowywać tak by mogła
dobrze wyschnąć. Warto też zwrócić uwagę czy w zużytej szczoteczce włosie nie
jest rozgniecione – świadczy to o zbyt silnym naciskaniu szczoteczką na zęby!
8. Jak szczotkować zęby?
Najprościej można stwierdzić, że każda metoda szczotkowania zębów jest dobra,
pod warunkiem, że jest skuteczna i nie działa szkodliwie na zęby i dziąsła.
Najkorzystniej, gdy technikę szczotkowania dobierze indywidualnie lekarz lub
higienistka, w zależności od potrzeb pacjenta, stanu jego uzębienia, dziąseł i
zdolności manualnych. Prawidłowe szczotkowanie powinno trwać przynajmniej 3 minuty.
Minimalna częstotliwość tego zabiegu u większości pacjentów to 2 razy dziennie:
rano po śniadaniu i po posiłku wieczornym przed snem. Są jednak sytuacje
wymagające innego rytmu szczotkowania np.: osoby leczone stałymi aparatami
ortodontycznymi – szczotkowanie zębów po każdym posiłku.
9. Czy szczoteczka do zębów wystarczy?
Aby efektywnie pielęgnować zęby trzeba oczyszczać ich wszystkie powierzchnie:
przedsionkową, językową, żującą i boczne. Tylko trzy pierwsze powierzchnie są
dostępne dla szczoteczki. Tak więc szczoteczka nie jest produktem
wystarczającym do utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej. Konieczne jest
stosowanie przyborów dodatkowych:
– nitka dentystyczna – pasmo jedwabnych nitek połączonych a tasiemkę i
nawoskowanych, stosowana do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych przy
ścisłym kontakcie zębów;
– wykałaczki dentystyczne – wykonane z miękkiego drewna bezdrzazgowego i
nasączone fluorem, przeznaczone dla osób z luźno stojącymi zębami lub brakami
zębowymi;
– szczoteczka międzyzębowa – spiralka z włosia, stosowana podobnie jak
wykałaczka oraz do higieny pacjentów użytkujących stałe aparaty ortodontyczne;
– irygator – urządzenie działające na zasadzie bicza wodnego, strumień płynu
oczyszcza przestrzenie międzyzębowe i kieszonki dziąsłowe, masuje dziąsła;
– szczoteczka jednopeczkowa – do oczyszczania trudno dostępnych, ostatnich w
łuku.
Na rynku dostępne są również szczoteczki elektryczne. Są bardzo proste w
użyciu, a stosowanie ich skraca czas czyszczenia zębów w porównaniu ze
szczoteczkami tradycyjnymi.
10. Jaką wybrać pastę do zębów?
Wybór pasty do zębów nie ma aż takiego znaczenia jak dobór szczoteczki, jednak
stosowanie odpowiedniej pasty może poprawić skuteczność szczotkowania.
Większość past dostępnych na rynku spełnia podstawowe wymagania i zawiera
sprawdzone substancje kliniczne: środki ścierne (pomagające w usuwaniu płytki
nazębnej i osadu), środki pieniące, związki fluoru (fluorek sodu, fluorek
wapnia, aminofluorki). W konkretnych przypadkach można dobrać pastę zawierającą
odpowiednie substancje dodatkowe:
– pasty profilaktyczne – zawierają fluor;
– pasty ziołowe – zawierają wyciągi z ziół, działają kojąco na dziąsła;
– pasty wybielające – usuwają przebarwienia pochodzenia spożywczego (z herbaty,
kawy, dymu papierosowego);
– pasty o działaniu kompleksowym – łączą wspomniane wyżej właściwości.
11. W jaki sposób oprócz oczyszczania zębów można walczyć z płytką nazębną?
Bardzo skuteczną metodą walki z płytką nazębną wspomagającą, ale nie
zastępującą, mechaniczne oczyszczanie zębów jest stosowanie płukanek
antyseptycznych. Szczególnie polecane jest stosowanie płukanek zawierających
chlorheksydynę (Corsodyl, Eludril) – substancję skutecznie hamującą odkładanie
się płytki nazębnej i niszczącą bakterie. Warto jednak pamiętać by ograniczyć
czas stosowania tych płukanek do maksimum 2 tygodni, aby nie dopuścić do
ujawnienia się objawów niepożądanych jej działania – przebarwienia zębów,
wypełnień oraz języka. Inne wskazane preparaty to płukanki zawierające związki
fluoru.